مضرات مصرف کرهٔ حیوانی برای زنان باردار

مقدمه

بارداری دوران حساسی است که انتخاب‌های غذایی مادر می‌تواند تأثیرات فوری و بلندمدتی روی سلامت خودش و جنین داشته باشد. کرهٔ حیوانی (butter) یک چربی اشباع‌شدهٔ متراکم است که در آشپزی سنتی جایگاه برجسته‌ای دارد. اما آیا خوردنِ منظمِ کره در بارداری بی‌خطر است؟ در این مقاله به خطرات مشخص کرهٔ حیوانی برای زنان باردار می‌پردازیم، دلایل علمی این نگرانی‌ها را شرح می‌دهیم و در نهایت جایگزین‌های سالم، منابع تغذیه‌ای غیرحیوانی و نکات عملی برای یک رژیمِ امن در بارداری را معرفی می‌کنیم.

۱. کرهٔ حیوانی چیست و چه ترکیباتی دارد؟

کره معمولاً از چربی شیر به‌دست می‌آید و عمدتاً شامل چربی‌های اشباع‌شده، مقدار کمی کلسترول، و ترکیبات ریزمغذی وابسته به تغذیهٔ حیوان (مثل ویتامین‌های A و D) است. نوع تولید (پاستوریزه یا خام) و روش نگهداری می‌تواند روی ریسک وجود باکتری‌ها اثر بگذارد. منابع راهنمای بهداشتی معمولاً مصرف محصولات لبنیِ ناپاستوریزه را در بارداری منع می‌کنند؛ زیرا خطر آلودگی با عوامل بیماری‌زای خوراکی مانند لیستریا وجود دارد. U.S. Food and Drug Administration+1

۲. خطر لِیستِریا (Listeria) و اهمیت آن در بارداری

یکی از بارزترین نگرانی‌ها دربارهٔ برخی محصولات لبنی برای زنان باردار، ریسک لیستریا است. لیستریا می‌تواند حتی در دوزهای پایین سبب عفونت مادر و انتقال به جفت و جنین شود و پیامدهایی چون سقط، زایمان قبل از موعد، مرگ نوزادی یا عفونت نوزاد را در پی داشته باشد. منابع بهداشتی بزرگ (CDC و FDA و NHS) به‌طور ویژه هشدار داده‌اند که زنان باردار در برابر لیستریا حساس‌ترند و باید از منابع غذایی پرخطر اجتناب کنند. اگر کره یا محصولات مشابه از شیر ناپاستوریزه تهیه شده یا در شرایط ناخالص تولید/نگهداری شده باشد، احتمال خطر افزایش می‌یابد. CDC+2U.S. Food and Drug Administration+2

۳. چربی‌های اشباع، کلسترول و پیامدهای متابولیک در بارداری

کره منبع عمده‌ای از چربی اشباع و کلسترول است. شواهد علمی نشان می‌دهد که دریافت بسیار بالا و مزمن چربی اشباع در دورهٔ بارداری با افزایش خطر اختلالات متابولیکِ مادر (مثل مقاومت به انسولین، بروز دیابت بارداری، افزایش احتمال پره‌اکلامپسی) و همچنین پیامدهای طولانی‌مدت برای فرزند (افزایش ریسک چاقی و بیماری‌های قلبی-متابولیک در آینده) مرتبط بوده است. مطالعات جمعی و مرورها نشان داده‌اند که رژیم‌های پرچربِ اشباع‌شده می‌توانند الگوهای التهابی و متابولیک نامطلوبی را در مادر ایجاد کنند که به جنین هم منتقل می‌شود. بنابراین توصیهٔ عمومی متخصصان تغذیه و مامایی، جایگزینی بخش قابل‌توجهی از چربی‌های اشباع با چربی‌های غیراشباع (منشا گیاهی و ماهی‌های چرب) است. PMC+2ScienceDirect+2

۴. کره و کالری‌فشردگی: افزایش وزن بیش از حد بارداری

کره کالری‌فشرده است — یعنی مقدار نسبتاً کمی از آن کالری زیادی وارد رژیم می‌کند. افزایش سریع و بیش از حد وزن در بارداری خطراتی مثل دیابت بارداری، زایمان دشوار، نیاز به سزارین و مشکلات پس از زایمان را بالا می‌برد؛ همچنین روی سلامتی نوزاد بلندمدت اثرگذار است. مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های با چربی اشباع بالا با افزایش چاقی مادر و نوزاد همراه بوده‌اند. بنابراین جایگزین‌سازی یا محدودسازی کره در رژیم روزانه می‌تواند به کنترل کالری دریافتی کمک کند. PMC+1

۵. عوامل تغذیه‌ای مثبت در برخی محصولات حیوانی — و دلیل اینکه لزوماً همهٔ لبنیات «بد» نیستند

لازم است متعادل نگاه کنیم: لبنیات پاستوریزه می‌تواند منبع کلسیم، ویتامین D و پروتئین باشد که در بارداری مهم‌اند؛ بسیاری از راهنماهای بالینی توصیه می‌کنند زنان باردار روزانه دریافت کافی کلسیم و ویتامین D را تأمین کنند (یا از مکمل در صورت نیاز استفاده کنند). بنابراین پیام کلی این نیست که «همهٔ محصولات حیوانی را قطع کنید»، بلکه هدف کاهش مصرف چربی‌های اشباع و پرهیز از محصولات پرخطر (ناپاستوریزه، آلوده یا نگهداری نامناسب) است و جایگزینی با گزینه‌های سالم‌تر برای تأمین نیازهای غذایی است. ACOG+1

۶. جایگزین‌های سالم برای کرهٔ حیوانی — هم از نظر تغذیه‌ای و هم آشپزی

اگر می‌خواهیم کره را در رژیم کاهش دهیم، چند گزینهٔ سالم و مناسب وجود دارد که هم از نظر تغذیه بهترند و هم در آشپزی قابل‌استفاده:

الف) روغن‌های مایع گیاهی (منابع غیراشباع):

• روغن زیتون (بخصوص فرایند پخت ملایم، سالادها، پخت‌وپز در دماهای متوسط).
• روغن کانولا و روغن آفتابگردان (برای پخت و پز).
  این روغن‌ها حاوی اسیدهای چرب غیراشباع مفید برای قلب هستند و جایگزین مناسبی برای چربی اشباع کره‌اند. temeculavalleyobgyn.com

ب) آوکادو:
آوکادو منبع خوبی از چربی‌های تک‌غیراشباع، فیبر و فولات است که در بارداری مفید است. می‌توان پورهٔ آوکادو را به‌عنوان کره جایگزین روی نان استفاده کرد. MedicineNet+1

ج) کره‌های مغزها و دانه‌ها (almond butter, peanut butter, tahini):
کرهٔ بادام، کرهٔ بادام‌زمینی، سس کنجد (تاهینی) منابع پروتئین ، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی‌اند. اما باید از انواع بدون قند افزوده و کم نمک استفاده شود. این‌ها به‌عنوان جایگزین کره در صبحانه یا پخت قابل‌استفاده‌اند. MedicineNet

د) سبزیجات پوره‌شده و حمص:
در پخت و پز یا روی نان، پوره‌های سبزیجات، حُمُص (پورهٔ نخود) و پورهٔ سیب (در بعضی دستورات پخت) می‌توانند چربی کلی دستور را کاهش دهند و فیبر و مواد مغذی اضافه کنند. Summit Rheumatology+1

ه) ماهی‌های چرب (منبع امگا-۳):
اگر هدف کاهش چربی اشباع و افزایش امگا-۳ است، جایگزین مناسب در رژیم بارداری، ماهی‌های با محتوای جیوهٔ پایین و غنی از DHA مثل سالمون است؛ امگا-۳ برای تکامل عصبی جنین اهمیت دارد. (توجه: مصرف ماهی باید مطابق دستورالعمل‌های محلی دربارهٔ جیوه باشد.) Tufts Medicine

۷. فهرست منابع غذایی گیاهی برای تأمین مواد مغذی کلیدی در بارداری

• کلسیم: شیر و لبنیات پاستوریزه، سبزیجات برگ‌سبز، توفو و محصولات غنی‌شده (نوشیدنی‌های گیاهی غنی‌شده). HSE.ie
• آهن: عدس، اسفناج، حبوبات، گوشت کم‌چرب (در صورت مصرف)، غلات غنی‌شده.
• اسیدفولیک (فولات): سبزیجات برگ‌سبز، عدس و حبوبات، مرکبات.
• ویتامین D: قرار گرفتن آگاهانه در معرض آفتاب، غذاهای غنی‌شده، مکمل در صورت نیاز.
• امگا-۳ (DHA/EPA): ماهی‌های کم‌جیوه، روغن کتان، گردو، مکمل‌های مخصوص بارداری (در صورت توصیهٔ پزشک). ACOG+1

۸. نکات عملی برای مادران باردار دربارهٔ مصرف کره و لبنیات

1. از محصولات لبنی پاستوریزه و برندهای معتبر استفاده کنید و از مصرف محصولات دست‌ساز یا ناپاستوریزه خودداری کنید. U.S. Food and Drug Administration+1
2. کره را به‌عنوان «مادهٔ روزانه» محدود کنید؛ از آن به‌صورت متعادل و نه بیش از حد استفاده شود تا کالری و چربی اشباع کنترل شود. PMC
3. به‌جای کره در صبحانه یا روی نان از آوکادو، کرهٔ مغزها یا روغن‌زیتون استفاده کنید. MedicineNet+1
4. اگر سابقهٔ بیماری قلبی یا چربی خون بالا دارید، حتماً با ماما/پزشک تغذیه مشورت کنید تا دریافت چربی و کلسترول تنظیم شود. PMC
5. بهداشت در آماده‌سازی و نگهداری مواد غذایی را رعایت کنید تا خطر آلودگی‌های غذایی (از قبیل لیستریا) کاهش یابد. CDC

۹. پاسخ به چند سؤال متداول

آیا یک قاشق کره در روز اشکالی دارد؟
در بسیاری از شرایط، مصرف متعادل (مثلاً مقدارهای کوچک و نه روزانه و حجیم) مشکلی ایجاد نمی‌کند، مشروط بر اینکه کره پاستوریزه باشد و رژیم کلیِ مادر متعادل باشد. هدف کاهش مصرف‌های سنگین و مداوم است. ACOG

آیا «کرهٔ گیاهی» (مارگارین) بهتر است؟
باید دقت کرد که برخی مارگارین‌ها شامل چربی‌های ترانس یا روغن‌های فرآوری‌شده‌اند که مطلوب نیستند. انواع مدرنِ بدون ترانس و با چربی غیراشباع گزینهٔ بهتری‌اند، اما برچسب ترکیبات را بررسی کنید. temeculavalleyobgyn.com

۱۰. جمع‌بندی 

• کرهٔ حیوانی به‌خاطر محتوای بالای چربی اشباع و کالری‌فشردگی، و به‌طور بالقوه (در نمونه‌های ناپاستوریزه یا آلوده) خطرات عفونتی مثل لیستریا، در بارداری باید با احتیاط مصرف شود. منابع بهداشتی رسمی و مطالعات علمی نشان می‌دهند که مصرف چربی‌های اشباع در دوران بارداری ممکن است مخاطرات متابولیک برای مادر و پیامدهای نامطلوب برای فرزند در آینده داشته باشد. CDC+2PMC+2
• در عین حال، لبنیات پاستوریزه می‌توانند منبع مفیدی از کلسیم و پروتئین باشند؛ بنابراین به‌جای حذف کاملِ همهٔ محصولات حیوانی باید به مدیریت نوع و مقدار مصرف پرداخت و از جایگزین‌های سالم گیاهی (روغن‌های مایع غیراشباع، آوکادو، کرهٔ مغزها، حُمُص و ماهی‌های مجاز) بهره برد. HSE.ie+1
• همیشه بهترین کار این است که با تیم مراقبت بارداری‌تان (پزشک یا ماما و در صورت نیاز یک کارشناس تغذیه) مشورت کنید تا توصیه‌ها بر اساس وضعیت فردی شما (وزن، سابقهٔ بیماری، نیازهای تغذیه‌ای) تنظیم شود. ACOG

منابع کلیدی 

1. CDC — People at Increased Risk for Listeria Infection / Protect your pregnancy from Listeria. CDC+1
2. FDA — Listeria (Food Safety for Moms-to-Be). U.S. Food and Drug Administration
3. NHS — Foods to avoid in pregnancy (راهنمایی‌های مربوط به لبنیات و دیگر منابع پرخطر). nhs.uk
4. مقالات مروری و پژوهشی در مورد چربی‌های مادرانه و پیامدهای بارداری (مثلاً Gaillard 2015، Khaire 2020، Nagel 2021) — نشانگر ارتباط بین رژیم پرچربِ اشباع و خطرات متابولیک/عصبی برای فرزند و مادر. PMC+2ScienceDirect+2
5. ACOG — Nutrition During Pregnancy (نکات تغذیه‌ای پایه برای دوران بارداری). ACOG
6. منابع دانشگاهی و خبری دربارهٔ فواید جایگزین‌های گیاهی (مثلاً Tufts, MedicineNet) برای فهرستِ «غذاهای مفید در بارداری». Tufts Medicine+1

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

Animals

Environment

Humans

Take Action

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Home

https://www.instagram.com/mehravamag/