مضرات مصرف گوشت و افزایش خطر ابتلا به نقرس

مقدمه

بیماری نقرس ، یکی از بیماری‌های التهابی مفصلی است که ناشی از افزایش سطح اسید اوریک در خون و رسوب کریستال‌های اورات در مفاصل می‌باشد. این بیماری نه تنها درد شدید و ناگهانی در مفاصل را به همراه دارد، بلکه بار سنگینی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که سبک زندگی و به‌ویژه تغذیه نقش بسیار مهمی در بروز و تشدید نقرس دارد.

رابطه بین مصرف گوشت و افزایش خطر نقرس

محتوای پورین و اسید اوریک

گوشت‌های قرمز، گوشت‌های فرآوری شده و همچنین بعضی از انواع غذاهای دریایی، حاوی مقادیر بالایی از پورین هستند. پورین‌ها ترکیباتی‌اند که در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شوند و افزایش سطح اسید اوریک می‌تواند باعث تشکیل کریستال‌های اورات در مفاصل شود. Mayo Clinic+2Healthline+2
مطالعه‌ای نشان داده است که مصرف گوشت در مردان با افزایش معنی‌دار خطر نقرس همراه بوده است: در مطالعه‌ای روی بیش از ۴۷ هزار مرد، کسانی که میزان گوشت مصرفی‌شان در بالاترین گروه بود، نسبت به کمترین گروه، حدود ۴۱٪ خطر بیشتری برای ابتلا به نقرس داشتند. PubMed+1 همچنین در همان مطالعه، هر بخش گوشت اضافی در روز با افزایش حدود ۲۱٪ خطر نقرس همراه بوده است. Leslie Beck+1
به عبارتی، ممکن است یکی از دلایل مهم افزایش نقرس در جوامع صنعتی، مصرف گوشت قرمز و غذاهای حیوانی پردازش‌شده باشد.

شواهد متاآنالیز

یک مطالعه مروری و متاآنالیز حاوی ۱۹ مطالعه به این نتیجه رسیده است که مصرف گوشت قرمز با OR (نسبت شانس) حدود ۱٫۲۹ برای نقرس همراه است (یعنی حدود ۲۹٪ افزایش خطر). PubMed همچنین، مصرف غذاهای دریایی (seafood) نیز با OR حدود ۱٫۳۱ همراه است. PubMed
در مقابل، مصرف لبنیات کم‌چرب با کاهش خطر نقرس همراه بوده است (OR ≈ 0.56)؛ یعنی کسانی که لبنیات کم چرب بیشتری مصرف می‌کردند، خطر کمتری برای ابتلا به نقرس داشتند. PubMed+1
این داده‌ها نشان می‌دهند که نه تنها مصرف گوشت خطرزاست، بلکه یک انتخاب تغذیه‌ای مناسب ممکن است نقشی محافظتی داشته باشد.

رژیم غذایی غربی و افزایش نقرس

تحقیق دیگری نشان داده است که پیروی از رژیم غذایی غربی (با مصرف گوشت، غذاهای فرآوری‌شده، نوشابه‌ها و کمبود سبزیجات/میوه‌ها ) به صورت مستقل با افزایش خطر نقرس همراه بوده است. FoodNavigator.com این یافته از آن جهت اهمیت دارد که سبک زندگی تغذیه‌ای ما، نه تنها تک‌غذا بلکه الگوی کلی مصرف را تعیین می‌کند.

نتیجه بُخش این بخش

بنابراین، می‌توان گفت که مصرف گوشت (به ویژه گوشت قرمز، فرآوری شده و غذاهای دریایی پرپورین ) یکی از عوامل قابل‌تغییر خطر برای نقرس محسوب می‌شود. این یافته‌ها اهمیت تنظیم مصرف گوشت را در پیشگیری از این بیماری نشان می‌دهند.

مضرات عمومی مصرف محصولات حیوانی

در ادامه، به مضرات مصرف محصولات حیوانی (نه فقط در ارتباط با نقرس) می‌پردازیم. این موارد، اگرچه مستقیم به نقرس مربوط نیستند، اما در سلامت عمومی نقش مهمی دارند.

۱. افزایش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت

مطالعات نشان داده‌اند که جایگزینی محصولات حیوانی با منابع گیاهی می‌تواند با خطر کمتر بیماری‌های قلبی‌عروقی (CVD)، دیابت نوع ۲ و مرگ‌ومیر کلی مرتبط باشد. PubMed+1 به بیان دیگر، مصرف گوشت و سایر محصولات حیوانی ممکن است بار سلامت قلبی–عروقی را افزایش دهد.

۲. چربی‌های اشباع، التهاب و سلامت متابولیک

گوشت قرمز اغلب چربی‌های اشباع بیشتری نسبت به منابع پروتئینی گیاهی دارد و چربی‌های اشباع با افزایش التهاب، اختلال در عملکرد عروقی و مقاومت به انسولین مرتبط‌اند. کاهش مصرف این چربی‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد متابولیک کمک کند.

۳. بار زیست‌محیطی و پایداری

اگرچه محور اصلی ما سلامت انسان است، اما برای کامل بودن بحث، باید اشاره شود که تولید محصولات حیوانی تاثیرات زیست‌محیطی بالایی دارد و این مسأله غیرمستقیم سلامت عمومی را نیز تهدید می‌کند. برای مثال، جایگزینی گوشت با منابع گیاهی می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و منابع آب مصرفی منجر شود. ScienceDaily

۴. حساسیت‌ها، فرآوری و فساد

محصولات حیوانی وقتی مصرف شوند یا به شکل فرآوری‌شده درآیند (سوسیس، کالباس، گوشت قرمز فرآوری شده) احتمال دارد خطراتی از جمله افزایش سرطان، فشار خون بالا یا دیابت را افزایش دهند. اگرچه این نکات دقیقاً در مطالعات نقرس بررسی نشده‌اند، اما در چارچوب سلامت کلی مهم هستند.

نتیجه بُخش

در نتیجه، مصرف محصولات حیوانی علاوه بر ایجاد خطر برای نقرس، می‌تواند سلامت عمومی را نیز تحت تأثیر منفی قرار دهد. بنابراین، کاهش مصرف آنها و توجه به کیفیت و میزان، امری معقول به نظر می‌رسد.

مزایای مصرف منابع جایگزین گیاهی

حال به گزینه‌های جایگزین گیاهی می‌پردازیم که می‌توانند هم به کاهش خطر نقرس کمک کنند و هم سلامت کلی را ارتقاء دهند.

۱. حبوبات، عدس، نخود، لوبیا

مطالعه‌ای نشان داده است که مصرف سبزیجات و حبوبات حتی وقتی پورین دارند، لزوماً با افزایش خطر نقرس همراه نیست. برای مثال، در مطالعه مردان، سطح مصرف سبزیجات پورین‌دار با افزایش نقرس همراه نبود. PubMed
به این ترتیب، جایگزینی بخشی از پروتئین حیوانی با حبوبات می‌تواند گزینه‌ای خوب باشد.

۲. منابع پروتئین گیاهی (سویا، قارچ، مغزها)

داده‌ها نشان می‌دهند که استفاده از پروتئین گیاهی به جای پروتئین حیوانی با نتایج بهتر سلامت همراه است. برای مثال، پژوهشی نشان داد که منابع گیاهی پروتئینی با نتایج بهتر در سلامت کلی همراه هستند. PubMed همچنین، در یک بازنگری منتشر شده در سال ۲۰۲۴، قارچ‌ها به عنوان منبع جایگزین پروتئین حیوانی و با تأثیرات مثبت بر پایداری رژیم معرفی شده‌اند. BioMed Central

۳. لبنیات کم‌چرب و جایگزین‌های گیاهی

مطالعه در مردان نشان داد که مصرف لبنیات کم‌چرب با کاهش خطر نقرس همراه است (OR ≈ 0.56)؛ این نشان می‌دهد که انتخاب نوع پروتئین حیوانی نیز اهمیت دارد. PubMed+1
اگرچه لبنیات حیوانی است، اما این یافته می‌تواند راهنمای انتخاب بهتر در میان منابع حیوانی باشد؛ اما برای گیاه‌خوارها، جایگزین‌های گیاهی نظیر شیر سویا، ماست گیاهی و … نیز می‌توانند مطرح باشند.

۴. سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل

رژیم‌هایی که بر پایه گیاهان، غلات کامل، مغزها و دانه‌ها هستند، با کاهش خطر نقرس و سایر بیماری‌ها مرتبط‌اند. همان مطالعه درباره رژیم غربی نشان داد که رژیم گیاه‑محور (یا کم‌گوشت) با خطر کمتر نقرس همراه بوده است. FoodNavigator.com
علاوه بر این، مصرف فیبر بیشتر، آنتی‌اکسیدان‌ها، و خواص ضدالتهابی گیاهی، می‌تواند در کاهش سطح اسید اوریک و التهاب مفاصل موثر باشد.

۵. نحوه عملی جایگزینی

• کاهش تدریجی مصرف گوشت قرمز به دیگر انواع پروتئینی کمتر ریسک و یا گیاهی.
• برنامه‌ریزی روزهای «بدون گوشت» در هفته (مثلاً دو تا سه روز گوشت مصرف نشود)؛
• افزودن حبوبات، سویا، مغزها، دانه‌ها به وعده‌ها؛
• انتخاب غلات کامل به جای غلات تصفیه‌شده؛
• افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها؛
• جایگزینی گوشت فرآوری‌شده با منابع پروتئین گیاهی.
  این موارد می‌توانند نه تنها خطر نقرس را کاهش دهند، بلکه سلامت کلی فرد را ارتقاء دهند

نتیجه‌گیری

مصرف گوشت بویژه گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری‌شده و بعضی انواع غذاهای دریایی، به‌واسطه محتوای بالای پورین و سایر مکانیسم‌ها، با افزایش خطر ابتلا به نقرس همراه است. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که کاهش مصرف این منابع و جایگزینی بخشی از آنها با منابع پروتئینی گیاهی یا حداقل پروتئین حیوانی کم‌چرب، می‌تواند گام مؤثری در کاهش این خطر باشد.

علاوه بر کاهش خطر نقرس، کاهش مصرف محصولات حیوانی و افزایش مصرف منابع گیاهی می‌تواند سلامت عمومی را نیز ارتقاء دهد و خطر بیماری‌های قلبی، دیابت، و مرگ‌ومیر کلی را کاهش دهد. در نهایت، انتخاب سبک تغذیه‌ای آگاهانه – مبتنی بر منابع سالم‌تر و کمتر فرآوری‌شده – می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی، کاهش التهاب، متابولیسم بهتر و در نتیجه کاهش ریسک نقرس کمک کند.

منابع

1. Choi HK, et al. “Purine‑rich foods, dairy and protein intake, and the risk of gout in men.” N Engl J Med. 2004;350(11):1071‑3. (مطالعه مردان) PubMed+1
2. Zhang Y, Neogi T, et al. “Dietary factors and risk of gout and hyperuricemia: a meta‑analysis and systematic review.” Arthritis Care & Research. 2018;70(9):a‑b. (خلاصه متاآنالیز) PubMed
3. Gardener H, et al. “Substitution of animal‑based with plant‑based foods on cardiometabolic health and all‑cause mortality: a systematic review and meta‑analysis of prospective studies.” Nutrients. 2023. PubMed
4. Mariotti F, et al. “Animal‑ and Plant‑Based Protein Sources: A Scoping Review of Human Health Outcomes and Environmental Impact.” Nutrients. 2022. PubMed
5. “Gout diet: What’s allowed, what’s not.” Mayo Clinic. Accessed [online]. Mayo Clinic
6. “Foods to Avoid if You Have Gout.” National Kidney Foundation. National Kidney Foundation
7. “Plant‑based ‘meat’ healthier and more sustainable than animal products.” ScienceDaily. 29 July 2022. ScienceDaily
8. Pashaei KH, Irankhah K, Namkhah Z & Sobhani SR. “Edible mushrooms as an alternative to animal proteins for having a more sustainable diet: a review.” J Health Popul Nutr. 2024;43:205. BioMed Central

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

Animals

Environment

Humans

Take Action

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Home

https://www.instagram.com/mehravamag/